Chướng bụng đầy hơi là tình trạng thường gặp ở trẻ nhỏ khiến nhiều mẹ lo lắng. Thay vì dùng thuốc tây, nhiều mẹ đã lựa chọn cách trị chứng chướng bụng, đầy hơi cho trẻ bằng các bài thuốc dân gian với nguồn nguyên liệu sẵn có trong nhà. Không những an toàn, phương pháp này mang lại hiệu quả rất nhanh chóng nên được rất nhiều mẹ tin dùng.

Dưới đây là 5 bài thuốc dân gian được nhiều các mẹ truyền tai nhau và áp dụng phổ biến nhất, mọi người có thể tham khảo.

Massage bụng cho trẻ bị chướng bụng, đầy hơi

Massage không chỉ làm giảm chứng chướng bụng đầy hơi hiệu quả ở trẻ. Mà còn giúp trẻ cảm thấy dễ chịu và thoải mái khi bị đầy bụng khó tiêu. Giảm lượng hơi thừa trong dạ dày trẻ hiệu quả và kích thích bé ăn ngon miệng hơn. Mẹo này có thể áp dụng cho mọi lứa tuổi, kể cả trẻ sơ sinh nên các mẹ hoàn toàn yên tâm về mức độ an toàn và hiệu quả.

Massage bụng cho trẻ trị chướng bụng, đầy hơi

Để thực hiện massage, đầu tiên hãy đặt bé nằm ngửa trên giường, sau đó thêm 1-2 giọt tinh dầu vào lòng bàn tay và xoa đều cho tay ấm dần lên. Việc thêm tinh dầu massage sẽ mang lại cảm giác thư thái, tăng tính hiệu quả lại giúp giảm ma sát trên da, đau rát cho bé. Tiếp theo thực hiện massage bằng cách xoay tròn các đầu ngón tay theo chiều kim đồng hồ từ trong rốn ra ngoài bụng. Làm liên tục như vậy trong khoảng 8-10 lần để làm giảm nhanh cảm giác chướng bụng đầy hơi cho trẻ. Tuy nhiên mẹ cũng lưu ý là không nên massage khi trẻ mới ăn xong. 

Uống nước vỏ quýt

Chúng ta thường sử dụng phần thịt của cam quýt và bỏ đi phần vỏ. Mà không biết rằng vỏ trái cây cũng có tác dụng chữa nhiều bệnh hiệu quả. Điển hình như chứng chướng bụng đầy hơi ở trẻ. Theo Đông y, vỏ quýt khô có tính ấm, vị cay, ngọt rất thích hợp để giảm ợ hơi, khó tiêu, trị chướng bụng đầy hơi. Nếu không muốn lạm dụng các loại thuốc tây mà vẫn mong giảm nhanh chứng đầy bụng ở trẻ các bậc phụ huynh có thể sử dụng luôn nguyên liệu tự nhiên này. Những bài thuốc dân gian này tương đối an toàn, thích hợp cho trẻ từ 3 tháng tuổi trở lên. 

Cách thực hiện cũng vô cùng đơn giản: lấy khoảng vài miếng vỏ quýt khô đem rửa sạch với nước ấm, sau đó thái sợi mỏng rồi đem đi hãm với nước sôi trong khoảng 15-20 phút. Cuối cùng lọc bỏ phần xác, gạn lấy phần nước trong và cho bé uống khi còn ấm. 

Tuy nhiên các mẹ lưu ý khi có sẵn những loại quýt đảm bảo nguồn gốc nên để lại phơi khô cất vào lọ thủy tinh ở nơi khô ráo khi cần có cái dùng ngay, không nên lựa chọn vỏ quýt không rõ nguồn gốc vì có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của bé.

Uống nước lá tía tô

Từ xưa khi các loại thuốc còn chưa phổ biến. Các bà các mẹ đã tận dụng những lá tía tô có sẵn trong vườn nhà mình để trị chứng chướng bụng đầy hơi cho trẻ. Lá tía tô có tính ấm, giúp giải độc, giảm chướng hơi đầy hơi hiệu quả. Chỉ cần hái lá tươi rửa sạch, đem giã lấy nước cho bé uống giúp cải thiện triệu chứng chướng bụng đầy hơi rất nhanh. Giờ đây để tiết kiệm thời gian chúng ta có thể dùng máy sinh tố xay nhuyễn vắt lọc lấy nước cho bé uống ngay. Nếu muốn yên tâm hơn nữa có thể đem chưng cách thủy cho nóng sẽ đảm bảo an toàn hơn cho hệ tiêu hóa còn non yếu của trẻ. 

Uống nước gừng: 

Trong đông y gừng có tính ấm, có công dụng giải độc và kích thích hệ tiêu hóa hoạt động tốt. Điều này  giúp dạ dày của trẻ được làm trống nhanh hơn, tạo điều kiện cho khí di chuyển xuống ruột non, từ đó giúp giảm chứng chướng bụng đầy hơi. 

Cho trẻ uống nước gừng giúp trị chứng chứng bụng, đầy hơi hiệu quả

Chỉ với vài gram gừng khô hãm cùng nước nóng là mẹ đã có ngay bài thuốc trị chứng chướng bụng đầy hơi hiệu quả cho bé rồi. 

Cũng chính vì gừng có tác dụng nhanh và mạnh nên các mẹ cũng lưu ý chỉ sử dụng với trẻ trên 3 tháng tuổi, đối với trẻ bé hơn hãy tham khảo thêm ý kiến của bác sĩ.

Chườm tỏi ấm lên bụng bé trị chướng bụng, đầy hơi

Ngoài những bài thuốc kể trên mẹ cũng có thể tận dụng ngay 1 nguyên liệu có sẵn trong nhà bếp chính là tỏi để làm giảm nhanh chứng chướng bụng đầy hơi ở trẻ. Trong tỏi có chứa kháng sinh tự nhiên giúp cải thiện khả năng tiêu hóa, giảm lượng khí được sinh ra do thức ăn nằm lâu ở dạ dày. Chỉ cần nướng củ tỏi rồi bọc vào vải và chườm lên bụng bé sẽ cải thiện đáng kể được tình trạng đầy bụng này. 

Lưu ý, da của trẻ rất mỏng và nhạy cảm không đặt trực tiếp tỏi nướng lên bụng trẻ để tránh gây bỏng và không nên áp dụng với trẻ sơ sinh, chỉ nên dùng cho trẻ trên 3 tháng tuổi mẹ nhé. 

 

Bé bị táo bón thường biếng ăn, chậm tăng cân, nếu kéo dài bé có thể đối mặt với nguy cơ bị suy dinh dưỡng, chậm phát triển hơn so với các bạn đồng trang lứa. Táo bón là dấu hiệu cảnh báo hệ tiêu hóa của trẻ đang gặp vấn đề, các mẹ chớ chủ quan nhé.

Bé bị táo bón có thể bị suy dinh dưỡng, chậm lớn

Hiểu rõ nguyên nhân khiến trẻ bị táo bón sẽ giúp các mẹ có biện pháp xử lý kịp thời, giúp bé có hệ tiêu hóa khỏe mạnh, không để táo bón khiến con chậm lớn.

1. Nắm rõ các triệu chứng táo bón ở các bé

Không thể chỉ dựa vào biểu hiện trẻ ít đi đại tiện, khoảng 2-3 ngày/lần hoặc lâu hơn mà kết luận bé bị táo bón. Cần kết hợp biểu hiện trên với các dấu hiệu sau:

- Phân rắn, khô, vón cục

- Trẻ đau rát hậu môn do gắng sức rặn

- Có thể bị chảy máu trong quá trình đại tiện

- Đồng thời có những biểu hiện khác như khó chịu, trướng bụng, quấy khóc, biếng ăn,… lâu ngày sẽ ảnh hưởng tới sự phát triển của bé .

2. Vậy đâu là nguyên nhân gây nên tình trạng táo bón khó chịu ở trẻ?

Các dị dạng bẩm sinh như phình đại tràng, dị dạng hậu môn,… chỉ chiếm 5% nguyên nhân gây táo bón ở bé.

Phần lớn nguyên nhân là do chế độ ăn uống và sinh hoạt của trẻ chưa hợp lý khiến trẻ bị táo bón như:

Chế độ ăn ít chất xơ có thể là nguyên nhân gây táo bón ở trẻ

- Chế độ ăn ít chất xơ, ít rau quả, hoa quả, nhiều thịt

- Uống ít nước

- Bé ít vận động cũng có thể gây tình trạng táo bón

- Bé mải chơi, nhịn đi tiêu hay chưa quen ngồi bô mà lười đi tiêu

- Nhịn đại tiền nhiều khiến phân cứng, khó đi gây đau rát làm trẻ sợ đi tiêu khiến tình trạng táo bón kéo dài.

3. Mẹ phải làm gì khi bé bị táo bón?

Ngoài nguyên nhân gây táo bón do dị dạng bẩm sinh cần phải can thiệp phẫu thuật để điều trị thì các mẹ có thể áp dụng các phương pháp sau đây để cải thiện tình trạng táo bón cho bé:

Uống đủ nước và thay đổi chế độ ăn của bé

- Nước giúp kích thích nhu động ruột hoạt động hiệu quả, làm ẩm thức ăn, giúp thức ăn dễ được tiêu hóa và bài tiết ra ngoài.

- Chế độ ăn nhiều chất xơ, rau xanh, dễ tiêu cần được bổ sung ngay cho trẻ, đương nhiên mẹ vẫn phải đảm bảo đủ dinh dưỡng cho bé nhé.

Massage bụng:

- Massage bụng giúp tăng nhu động ruột, đẩy hơi thừa ra ngoài giúp bé nhẹ bụng, đại tiện dễ hơn.

Massage bụng trị táo bón cho trẻ

- Bạn có thể massage cho bé theo cách sau: Đặt 2 ngón trỏ và ngón giữa gần với rốn của bé, ấn nhẹ và xoay vòng tròn quanh rốn. Thực hiện theo chiều kim đồng hồ.

Tập động tác đạp xe

Nắm lấy hai cổ chân trẻ, di chuyển để chân trái và chân phải lần lượt chuyển động lên – xuống sao cho khi đưa chân lên thì đầu gối chạm vào bụng theo động tác đạp xe đạp. Các chuyển động này kích thích nhu động ruột, giúp trẻ đi tiêu dễ dàng.

Co duỗi gối

Nắm hai cổ chân hoặc cẳng chân của trẻ, đẩy về phía bụng để hai gối trẻ gập lại, giữ trong vài giây. Tiếp đó, nhẹ nhàng kéo chân trẻ duỗi ra trở lại. Lặp lại động tác này vài lần sẽ giúp trẻ nhanh chóng thoát khỏi tình trạng đầy hơi. Động tác này còn kích thích hoạt động của ruột, là một trong các cách trị táo bón cho trẻ rất hiệu quả.

Rèn cho trẻ thói quen đi tiêu đúng giờ

Rèn cho bé thói quen đi bô đúng giờ

Thói quen này giúp trẻ hình thành phản xạ đi tiêu thường xuyên, tránh nhịn hay lười đi tiêu, hạn chế tình trạng táo bón ở trẻ

Vận động nhiều hơn

- Tích cực cho trẻ hoạt động ngoài trời

- Vui chơi cùng bạn nè, người thân hay chơi các môn thể thao nhẹ giúp trẻ tăng cường vận động cơ thành bụng, cơ tròn hậu môn hỗ trợ giảm táo bón rất hiệu quả.

Kết hợp cho bé sử dụng men vi sinh

Bổ sung men vi sinh chứa nhiều lợi khuẩn tốt cho sức khỏe đường tiêu hóa, giúp tiểu hóa thức ăn và hấp thu dưỡng chất tốt hơn. Men vi sinh giúp thiết lập lại hệ cân bằng đường ruột cho bé, giảm nhanh các triệu chứng đầy hơi, táo bón ở trẻ.

Với những trường hợp trẻ bị táo bón thoáng qua thì chỉ cần chăm sóc tại nhà và thực hiện các phương pháp ở trên là tình trạng bệnh của bé có thể cải thiện. Nếu đã áp dụng các biện pháp trên mà không làm thuyên giảm triệu chứng của bệnh, bạn cần đưa trẻ tới cơ sở y tế gần nhất để được các bác sĩ thăm khám và đưa ra hướng điều trị thích hợp, tránh để lâu ngày ảnh hưởng lớn tới sức khỏe và sự phát triển sau này của bé.

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là những đối tượng dễ bị rối loạn tiêu hoá nhất. Bởi trong những năm đầu đời, hệ vi khuẩn đường ruột của bé còn chưa hoàn thiện, sức đề kháng của trẻ còn yếu, rất dễ bị tác động bởi các yếu tố bên ngoài. Do vậy, đây là khoảng thời gian mà cha mẹ cần đặc biệt lưu tâm tới những thời điểm trẻ dễ bị rối loạn tiêu hóa nhất để có hướng phòng ngừa và điều trị hiệu quả nhất.

1. Biểu hiện của trẻ khi bị rối loạn tiêu hóa

Dưới đây là những biểu hiện thường gặp ở trẻ bị rối loạn tiêu hóa:

Tiêu chảy:

Trẻ thời điểm sơ sinh dễ bị rối loạn tiêu hóa

Trẻ đi ngoài phân lỏng có mùi, mãu lẫn thức ăn chưa tiêu hóa hết hoặc có bọt, tần suất trê 3 lần trong ngày,… là những dấu hiệu cho thất trẻ đang bị tiêu chảy

Trẻ đi ngoài phân lỏng có mùi, màu lẫn thức ăn chưa tiêu hóa hết hoặc có bọt, tần suất trên 3 lần trong ngày,… là những dấu hiệu cho thấy trẻ đang bị tiêu chảy.

Cha mẹ cần bổ sung nước và chất điện giải cho trẻ sớm để tránh tình trạng mất nước có thể để lại hậu quả nguy hiểm.

Táo bón

Táo bón là tình trạng thường gặp ở trẻ nhỏ với các biểu hiện điển hình như phân cứng, khuôn to, vón cục, có màu, 3-4 ngày mới đi vệ sinh,… Nguyên nhân có thể là do chế độ ăn chưa hợp lý, không đảm bảo vệ sinh,…. Tùy theo nguyên nhân, cha mẹ cần có biện pháp xử lý kịp thời.

Bé lười ăn

Chán ăn cũng là biểu hiện cảnh báo bé bị rối loạn tiêu hóa. Nếu kéo dài và không được phát hiện sớm, trẻ sẽ bị còi xương, suy dinh dưỡng. 

Chướng bụng, đầy hơi

Đột nhiên thấy bụng trẻ căng to, ợ hơi, đánh hơi nhiều đó là biểu hiện của hầu hết các bé bị rối loạn tiêu hóa.

2. 3 thời điểm trẻ dễ bị rối loạn tiêu hóa nhất, mẹ có biết?

Trẻ thời điểm sơ sinh

Trẻ sơ sinh khi chịu tác dụng của các tác nhân như thức ăn, thuốc, nước uống hay vận động, nếu các vòng cơ của hệ tiêu hóa co bóp không đồng đều thì rất dễ bị rối loạn tiêu hóa. Đồng thời sức đề kháng của trẻ lúc này còn rất yếu, chưa thể đủ sức để chống lại những tác nhân gây hại, vì vậy mà trẻ dễ mắc các bệnh về tiêu hóa. Các triệu chứng thường gặp là nôn trớ, đau bụng, tiêu chảy, táo bón,…

Trẻ sơ sinh nếu bị rối loạn tiêu hoá kéo dài sẽ ảnh hưởng rất nhiều tới sức khoẻ, trẻ bị mất nước, nôn ói, chán ăn, bỏ bú, suy dinh dưỡng. Nghiêm trọng hơn, một số trẻ bị tiêu chảy kéo dài, mất nước nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong.

Thời điểm trẻ ăn dặm hoặc thay đổi chế độ ăn

Trẻ thời điểm ăn dặm

Khi được 6 tháng tuổi, trẻ bắt đầu được cho ăn dặm và ăn các loại thức ăn khác ngoài sữa. Sự thay đổi này dễ dẫn đến tình trạng trẻ bị rối loạn tiêu hóa, đi ngoài thường xuyên do sự thay đổi đột ngột chế độ ăn khiến hệ tiêu hóa vẫn còn non yếu của trẻ chưa kịp thích nghi, chưa bài tiết đủ men để tiêu hóa thức ăn, phải làm việc quá tải, khiến hệ vi sinh rất dễ bị mất cân bằng dẫn đến tình trạng phân sống và rối loạn tiêu hóa.

Cho trẻ ăn dặm quá sớm cũng khiến trẻ dễ bị rối loạn tiêu hoá. Hệ tiêu hóa của trẻ lúc này chưa thể tiêu hóa được các thực phẩm rắn hoặc lỏng ngoài sữa mẹ, từ đó gây khó tiêu và kèm theo một loạt các triệu chứng rối loạn tiêu hóa khác.

Chế độ ăn dặm giàu đạm cũng khiến trẻ dễ bị rối loạn hệ tiêu hóa vì đạm rất khó tiêu.

Khẩu phần ăn quá nhiều cũng là sai lầm mà nhiều bà mẹ mắc phải. Việc nạp một lượng thức ăn quá lớn, quá nhiều dinh dưỡng sẽ khiến hệ tiêu hóa của trẻ bị quá tải không thể hấp thụ hết chất dinh dưỡng, dẫn đến đi ngoài ra phân sống làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe đường ruột hiện tại và tương lai. 

Đây cũng là giai đoạn khá nhạy cảm, hệ miễn dịch của trẻ vẫn còn non nớt nên rất dễ bị mắc các bệnh lý về hệ hô hấp, tiêu hóa. Một số trường hợp trẻ buộc phải sử dụng kháng sinh mới có thể điều trị khỏi bệnh, kháng sinh đi vào cơ thể không chỉ tiêu diệt hại khuẩn mà còn triệt tiêu cả lợi khuẩn vì thế gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột dẫn đến trẻ bị rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy hoặc táo bón.

Thời điểm trẻ đi nhà trẻ

Khi trẻ đi nhà trẻ dễ bị rối loạn tiêu hoá là do:

Tâm lý trẻ chưa thích nghi được với môi trường mới lạ lẫm, phải xa người khiến trẻ không thấy ngon miệng, dạ dày khó tiết dịch tiêu hóa nên con ăn vào dễ bị đầy bụng.

Cách chế biến, thức ăn ở trường chắc chắn cũng sẽ khác so với các món mẹ nấu ở nhà nên con cũng chưa kịp làm quen với những món ăn mới này, dẫn đến rối loạn tiêu hóa ở trẻ, đau bụng, táo bón,…

Khi đi lớp, trẻ dễ bị rối loạn tiêu hóa do môi trường sinh hoạt

Trong quá trình sinh hoạt ở trường, nguy cơ trẻ bị nhiễm khuẩn sẽ cao hơn, cùng với sức đề kháng của cơ thể trẻ kém hơn bình thường, thì trẻ sẽ dễ bị rối loạn tiêu hóa.

Trên đây là 3 thời điểm mà trẻ dễ bị rối loạn tiêu hoá nhất mà cha mẹ cần ghi nhớ. Ngoài ra thời điểm giao mùa cũng dễ gây ra các bệnh rối loạn tiêu hóa ở trẻ em vì thời tiết thay đổi, sức đề kháng cơ thể suy giảm, môi trường ô nhiễm, vi khuẩn có thể xuất hiện ở thức ăn hoặc nước uống, sẽ xâm nhập vào cơ thể và gây hại đến sức khỏe hệ tiêu hóa của trẻ. Các mẹ nhớ lưu ý để chủ động phòng ngừa và có biện pháp điều trị cho bé nhanh chóng và kịp thời nhất nhé!

 

Rối loạn tiêu hóa ở trẻ thường kéo dài với biểu hiện tiêu chảy, táo bón.. khiến trẻ chán ăn, sụt cân thậm chí dẫn đến suy dinh dưỡng. Để trẻ sau khi bị rối loạn tiêu hóa có thể phục hồi sức khỏe và thể chất thì dinh dưỡng là điều được cha mẹ quan tâm hàng đầu.

Vậy cho trẻ ăn gì, thực phẩm nào tốt, thực phẩm nào cần sau khi rối loạn tiêu hóa... chính là điều nhiều cha mẹ thật sự trăn trở. Sau đây là chia sẻ giúp cha mẹ có thêm giải pháp để sử dụng đúng các loại thực phẩm có lợi cho hệ tiêu hóa sẽ giúp bé nhanh chóng cải thiện tình trạng bệnh.

1. Nguyên nhân gây rối loạn tiêu hoá ở trẻ

Trẻ nhỏ là những đối tượng rất dễ bị rối loạn tiêu hóa

Theo số liệu của Viện Dinh dưỡng quốc gia, hơn 47% trẻ có biểu hiện rối loạn tiêu hóa trong tổng số trẻ tới tư vấn và khám bệnh tại đây. Còn theo thống kê tại Bệnh viện Nhi Trung Ương Hà Nội, tỷ lệ này lên tới 59% ở trẻ dưới 12 tháng tuổi và 40% ở trẻ từ 1 – 2 tuổi. Vậy đâu là nguyên nhân khiến trẻ dễ bị rối loạn tiêu hoá như vậy?

- Sức đề kháng yếu: Hệ miễn dịch của bé còn non nớt, hệ vi sinh vật có lợi ở đường ruột chưa đủ mạnh để tạo thành hàng rào bảo vệ cơ thể nên trẻ dễ bị vi khuẩn gây bệnh tấn công, dẫn đến các triệu chứng rối loạn tiêu hóa.

- Chế độ dinh dưỡng không hợp lý: chế độ ăn chứa quá nhiều đạm, đường, dầu mỡ,…, các loại thức ăn khó tiêu như ngô, sắn,… hay cho trẻ ăn quá no, quá nhiều khiến trẻ bị rối loạn tiêu hoá do không thể hấp thụ được hết tất cả thức ăn bởi hệ tiêu hóa của trẻ vẫn chưa hoàn thiện. 

- Sử dụng thuốc kháng sinh: Kháng sinh không chỉ tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh mà còn làm chết cả các vi khuẩn có lợi đường ruột, vi khuẩn có hại tăng sinh và tấn công khiến trẻ bị rối loạn tiêu hóa với các triệu chứng như tiêu chảy, táo bón, phân sống,…

Ngoài những nguyên nhân phổ biến trên còn một vài nguyên nhân ít gặp hơn như trẻ vô tình bị ngộ độc thức ăn, môi trường sống chưa đảm bảo vệ sinh,…. cũng khiến trẻ dễ bị rối loạn tiêu hóa, các mẹ cũng cần phải lưu ý nhé.

2. Thực phẩm bổ sung khi trẻ bị rối loạn tiêu hoá

Sữa mẹ

Sữa mẹ rất tốt cho trẻ bị rối loạn tiêu hóa

Giai đoạn từ 0-6 tháng tuổi, sữa mẹ là sự lựa chọn tốt nhất cho trẻ bị rối loạn tiêu hóa. Sữa mẹ không những cung cấp chất lỏng giúp bé ngăn ngừa mất nước khi bị tiêu chảy, làm mềm phân cho trẻ bị táo bón mà còn bổ sung các dưỡng chất và kháng thể giúp chống lại vi khuẩn gây hại trong đường ruột.

Khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa, mẹ nên tăng cữ bú hàng ngày và không nên cho bé bú quá no, bé sẽ rất dễ bị nôn ói do đường tiêu hoá đang gặp vấn đề.

Khoai lang

Khoai lang giàu vitamin và hàm lượng carbohydrate có khả năng kích thích tiêu hóa, ngăn chặn sự phát triển của các gốc tự do và làm lành các tổn thương viêm loét trong dạ dày cũng như ruột của trẻ. 

Các mẹ có thể cho bé ăn khoai lang nghiền hoặc thêm khoai vào canh, cháo cho bé dùng mỗi tuần 3 – 4 lần.

Chuối

Chuối giúp bổ sung chất điện giải khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa

Chuối vừa bổ sung pectin ngăn ngừa táo bón lại có khả năng cung cấp hàm lượng kali dồi dào bù đắp lại lượng chất điện giải đã mất trong quá trình bé bị nôn ói và tiêu chảy.

Chưa hết, chuối còn chứa nhiều đường tự nhiên giúp trẻ bị rối loạn tiêu hóa bớt mệt mỏi, có nhiều năng lượng để hoạt động.

Cà rốt

Cà rốt giàu beta-caroten, vitamin C, kali, sắt, mangan, canxi, pectin và các chất chống oxy hóa. Những chất này không chỉ giúp giảm táo bón, tiêu chảy, cung cấp chất điện giải mà còn tham gia vào quá trình xây dựng, hoàn thiện hệ miễn dịch của trẻ.

Táo

Lượng chất xơ dồi dào trong táo đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định hoạt động của hệ tiêu hóa, tạo điều kiện để các vi sinh vật có lợi trong đường ruột phát triển.

Khi cho trẻ ăn loại trái cây này, các mẹ chú ý nên nấu chín táo dưới dạng sốt hoặc làm món bánh táo yến mạch để bé dễ tiêu hóa và được cung cấp nguồn năng lượng dồi dào hơn nhé.

Gạo trắng

Trẻ bị rối loạn tiêu hóa có biểu hiện tiêu chảy thì mẹ nên cho bé ăn các món từ gạo trắng, giúp bé chắc bụng mà lại rất dễ tiêu hóa và còn giúp hấp thụ bớt chất lỏng trong đường ruột, qua đó làm giảm tiêu chảy.

Tùy theo độ tuổi của bé mà bạn có thể dùng gạo nấu cơm, cháo hay lấy nước cơm cho con uống cũng rất tốt.

Bánh mì nướng

Ăn bánh mì nướng có thể hữu ích cho các bé bị tiêu chảy do rối loạn tiêu hóa. Nó hoạt động bằng cách cung cấp nhiều tinh bột làm chậm lại quá trình tiêu hóa thức ăn trong dạ dày, đồng thời đảm bảo nguồn năng lượng cần thiết cho trẻ hoạt động.

Rau củ 

Trong thực đơn hàng ngày của trẻ bị rối loạn tiêu hóa không thể thiếu rau củ. Đây là nguồn bổ sung chất xơ, vitamin và khoáng chất cho hệ tiêu hóa của trẻ phát triển khỏe mạnh.

Rau củ là thực phẩm không thể thiếu khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa

Nếu bé bị đau bụng tiêu chảy thì nên tăng cường thêm rau ngót, nấm, rau sam, giá đỗ, cà rốt. Ngược lại hãy cho trẻ ăn rau đay, mồng tơi, củ cải, rau diếp cá, rau má, bí đỏ nếu con bạn đang gặp khó khăn trong việc đi tiêu.

Thịt gà

Thịt gà chứa nhiều đạm nhưng lại có ít chất béo bão hòa. Thêm vào đó, các thành phần enzym trong dạ dày còn giúp xoa dịu cảm giác khó chịu trong dạ dày của bé. Khi được nấu chín, thịt gà sẽ trở thành thực phẩm dễ tiêu, có giá trị dinh dưỡng cao cho trẻ.

Gừng

Gừng có thể hữu ích cho trẻ bị rối loạn tiêu hóa bởi thực phẩm này chứa chất kháng viêm, chống khuẩn, kích thích tiêu hóa. Nó cũng giúp làm giảm các triệu chứng khó chịu do rối loạn tiêu hóa gây ra như đầy bụng khó tiêu, buồn nôn, đau bụng.

Ngũ cốc nguyên hạt

Đây là nguồn cung cấp chất đạm thực vật và chất xơ dồi dào, dễ tiêu. Ngoài ra tinh dầu từ các loại hạt còn giúp thúc đẩy hoạt động của hệ tiêu hóa.

Vì vậy, các mẹ không nên bỏ qua yến mạch, bắp, vừng, hạt sen… khi chế biến thức ăn cho trẻ bị rối loạn tiêu hóa.

Sản phẩm có chứa men vi sinh

Theo các bác sĩ chuyên khoa Nhi, ngoài việc bổ sung nguồn thực phẩm có lợi cho trẻ, cha mẹ có thể cho trẻ sử dụng thêm các sản phẩm men vi sinh chứa nhiều lợi khuẩn giúp cân bằng lại hệ vi sinh vật đường ruột. Biện pháp này rất an toàn, mang lại hiệu quả hỗ trợ nhanh nên được khuyên dùng cho phần lớn trẻ bị rối loạn tiêu hóa. Có thể cho trẻ ăn sữa chua, các thực phẩm lên men như bơ, phomai...

Rối loạn tiêu hóa có thể ảnh hưởng quá trình tăng trưởng của trẻ, nhất là trẻ nhỏ dưới 3 tuổi. Nguyên nhân rối loạn tiêu hóa thường đến do ăn uống, sử dụng nhiều thuốc đặc biệt kháng sinh…

Rối loạn tiêu hóa là một trong những chứng bệnh phổ biến ở trẻ nhỏ với nhiều biểu hiện khác nhau như tiêu chảy, táo bón, đầy bụng, phân sống… Vì vậy các bậc cha mẹ cần hiểu và nắm rõ các biểu hiện bệnh lý và hệ lụy để kịp thời xử trí cũng như phòng bệnh cho con.

Những dấu hiệu nhận rối loạn tiêu hóa thường gặp ở trẻ

Hệ tiêu hóa của trẻ nhỏ chưa hoàn thiện rất dễ khiến trẻ mắc phải các chứng rối loạn tiêu hóa khi thay đổi chế độ ăn đột ngột. Tuy không phải là bệnh nguy hiểm nhưng với những trẻ thường xuyên có biểu hiện bất thường ở đường tiêu hóa, khả năng hấp thụ và cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cho cơ thể bị ảnh hưởng, trở thành nguyên nhân trực tiếp dẫn đến suy dinh dưỡng khi diễn tiến lâu dài.

Những biểu hiện bệnh lý rối loạn tiêu hóa thường gặp ở trẻ em gồm:

Nôn trớ: Nôn trớ hay trào ngược dạ dày là tình trạng thức ăn sau khi nuốt xuống dạ dày bị đẩy trở ngược lên trên. Có đến 2/3 trẻ nhỏ gặp phải tình trạng này trong những tháng đầu đời do đường tiêu hóa của trẻ chưa hoàn thiện. Khi cấu trúc hệ tiêu hoá của trẻ dần hoàn thiện, tình trạng này sẽ thoái lui.

Đầy bụng, đi ngoài phân sống: Là biểu hiện của loạn khuẩn đường ruột, do tình trạng mất cân bằng giữa lợi khuẩn và hại khuẩn trong ruột. Đường ruột của người bình thường có một hệ vi sinh vật sống cộng sinh với 85% lợi khuẩn và 15% hại khuẩn.

Với hệ tiêu hóa khỏe mạnh thì tỷ lệ này được duy trì, đường ruột sẽ ở trạng thái cân bằng tốt, các quá trình tiêu hóa, hấp thụ chất dinh dưỡng, thải trừ chất độc hại diễn ra bình thường. Ngược lại, khi tỷ lệ trên bị phá vỡ, lượng lợi khuẩn giảm xuống, hại khuẩn có dịp sinh sôi, tạo ra tình trạng loạn khuẩn đường ruột với các triệu chứng thường gặp, như: đi ngoài phân lỏng, phân sống, đôi khi có lẫn chất nhầy, có thể kèm theo đầy bụng.

Tiêu chảy: Trẻ đi ngoài ra phân lỏng như nước trên 3 lần một ngày thì được coi là tiêu chảy. Khi tiêu chảy nhiều hay kéo dài trẻ dễ bị mất nước, mất chất điện giải, nghiêm trọng nhất có thể dẫn tới tử vong nếu không được xử trí kịp thời.

Táo bón: là triệu chứng của nhiều bệnh lý khác nhau và rất hay gặp ở trẻ nhỏ vì hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện, dễ gặp “trục trặc” khi tiếp nhận các thực phẩm khó tiêu hóa: thức ăn cứng, chứa quá nhiều dầu mỡ, hay các loại đạm nóng khó tiêu,… Thực tế cho thấy, khi bị táo bón trẻ dễ dàng bỏ bữa, biếng ăn, lâu ngày cơ thể không hấp thụ các chất dinh dưỡng, khoáng chất cần thiết, khiến trẻ bị suy dinh dưỡng, còi xương, chậm phát triển so với những trẻ cùng trang lứa.

Đi tìm nguyên nhân

Có rất nhiều nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa ở trẻ, có thể kể ra các nguyên nhân chính như sau:

Rối loạn tiêu hóa do khẩu phần ăn không hợp lý: Với tình trạng này, trẻ thường có các biểu hiện như đầy bụng, khó tiêu, có thể buồn nôn sau khi ăn quá no hoặc quá nhiều một loại thực phẩm nào đó hoặc ăn quá nhiều đồ ăn giàu mỡ và protein.

Do ngộ độc thức ăn: Thường xảy ra sau khi trẻ ăn các thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, đồ tươi sống, thực phẩm bị ôi thiu, quá trình chế biến hoặc bảo quản không đảm bảo hoặc sử dụng nguồn nước bị nhiễm vi khuẩn. Biểu hiện: Trẻ tiêu chảy nhiều lần, đau bụng, nôn, có thể bị sốt, phân có thể có nhầy, máu. Đôi khi tiêu chảy kèm táo bón xen lẫn.

Rối loạn tiêu hóa do thuốc kháng sinh: Thường xảy ra với trẻ em ngay sau hoặc trong liệu trình điều trị kháng sinh. Nguyên nhân là do kháng sinh đã tiêu diệt hệ vi khuẩn có lợi của đường ruột, gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, dẫn đến đi ngoài khó kiểm soát, trẻ hấp thụ dinh dưỡng kém.

Do loạn khuẩn đường ruột: Đây là nguyên nhân hay gặp ở trẻ em do sức đề kháng còn yếu, hệ vi sinh vật có lợi đường ruột chưa đủ mạnh để tạo thành hàng rào bảo vệ cho cơ thể. Trẻ thường bị rối loạn tiêu hóa sau khi uống sữa, ăn các thức ăn không đảm bảo vệ sinh hoặc sau khi bé bị viêm đường hô hấp với các triệu chứng như sổ mũi, ho, có đờm nhiều. 

Dịch đờm có chứa nhiều vi khuẩn, khi trẻ nuốt vào đường tiêu hóa, dễ dẫn đến tình trạng rối loạn tiêu hóa. Biểu hiện thường gặp là trẻ tiêu chảy nhiều lần bất thường, phân thường kèm theo nhầy. Trường hợp nặng trẻ có thể đau bụng, phân có lẫn máu.

Rối loạn tiêu hóa do các bệnh lý của cơ thể: Các bệnh lý điển hình có triệu chứng rối loạn tiêu hóa thường gặp như viêm đại tràng, viêm dạ dày, viêm ruột.

Điều cần thực hiện ngay khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa

Chế biến thức ăn dạng mềm, dễ tiêu hóa, đảm bảo ăn chín, uống sôi. Chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì ăn một bữa lớn. Bổ sung thực phẩm có lợi như sữa chua, các thực phẩm có nhiều chất xơ như các loại rau xanh, hoa quả.

Bổ sung đủ nước và điện giải khi bị tiêu chảy bằng oresol. Lưu ý pha đúng cách đúng tỷ lệ hướng dẫn sử dụng, cho trẻ uống nhiều lần trong ngày.

Có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để bổ sung men vi sinh hỗ trợ hệ thống tiêu hóa. Nên bổ sung loại men vi sinh chứa đa dạng các chủng lợi khuẩn và có bổ sung kèm prebiotic (bản chất là thức ăn của lợi khuẩn giúp lợi khuẩn phát triển tốt trong hệ tiêu hóa).

BS. Trần Ngọc

Rối loạn tiêu hóa rất hay gặp ở trẻ thường khó nhận biết chính xác do một số trường hợp có biểu hiện chưa rõ ràng. Vì vậy để có biện pháp xử lý chính xác, cha mẹ cần tìm hiểu rõ hơn về biểu hiện của trẻ nhé.

Đa phần trẻ được cho đi khám liên quan đến tình trạng rối loạn tiêu hóa, đây cũng là yếu tố cản trở quá trình sinh trưởng và phát triển của trẻ nên cần nhận biết dấu hiệu rối loạn tiêu hóa từ sớm để xử trí kịp thời, tránh những hậu quả kéo dài về sau.

Rối loạn tiêu hóa ở trẻ đôi khi có biểu hiện không rõ ràng

Nguyên nhân của rối loạn tiêu hóa ở trẻ rất đa dạng như: bệnh lý của cơ thể, thay đổi chế độ ăn, do dùng thuốc… Đặc biệt là ở lứa tuổi ngoài 6 tháng, khi trẻ bắt đầu ăn dặm, tiếp xúc với các loại thực phẩm, trẻ dễ bị rối loạn tiêu hóa với các triệu chứng như: nôn trớ, đầy hơi, trướng bụng, táo bón, tiêu chảy…Với trẻ thường xuyên có biểu hiện bất thường tại đường tiêu hóa, khả năng hấp thu và cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cho cơ thể bị ảnh hưởng và diễn tiến lâu dài dẫn đến suy dinh dưỡng.

Những bệnh lý rối loạn tiêu hóa thường gặp ở trẻ

Nôn trớ: Nôn là hiện tượng đẩy ngược các chất trong dạ dày qua miệng do tác động gắng sức của cơ thể. Trớ xảy ra mỗi khi trẻ ăn no, sữa trào ra khỏi miệng sau mỗi lần rướn người hoặc thay đổi tư thế đột ngột. Có đến 2/3 trẻ nhỏ đã gặp phải tình trạng nôn trớ trong những tháng đầu đời, gọi là nôn trớ sinh lý.

Tuy nhiên, tình trạng này sẽ thoái lui khi trẻ lớn lên nhờ các cấu trúc của đường tiêu hóa dần hoàn chỉnh và chế độ ăn cũng đặc dần, chỉ 5% trẻ tiếp tục vẫn bị trào ngược sau thời điểm 1 tuổi. Tình trạng trào ngược sinh lý trước kia giờ trở thành bệnh lý. Lý do của hiện tượng này là sau khi sinh, dạ dày trẻ còn nhỏ, nằm ngang nên thức ăn dễ trào ngược lên thực quản. Chỉ một số ít trong số trẻ này có tổn thương thực thể.

Để nhận biết trẻ bị nôn trớ sinh lý hay bệnh lý, cần căn cứ các dấu hiệu sau: Nếu bé dưới 6 tháng tuổi, một ngày bị trớ sữa vài lần nhưng vẫn vui vẻ, lên cân tốt, không bị khò khè tái đi tái lại… thì nhiều khả năng chỉ là trào ngược sinh lý. Nếu trẻ vẫn thường ọc sữa sau 1 tuổi, chậm lên cân, gầy gò, sợ ăn, khò khè, viêm phổi tái phát nhiều lần… thì nhiều khả năng trào ngược đã trở thành bệnh lý và có các biến chứng.

Các biến chứng có thể thấy ngay là thực quản sẽ bị viêm với nhiều mức độ khác nhau. Hệ hô hấp cũng chịu hậu quả. Bé sẽ dễ bị ho, khò khè kéo dài mà không đáp ứng với các điều trị thông thường. Ngoài ra, trẻ bị bệnh trào ngược có thể bị mòn răng, viêm tai, viêm xoang, sụt cân, suy dinh dưỡng, nuôi chậm lớn và về lâu dài có thể đưa tới những rối loạn phát triển hành vi.

Tiêu chảy: Khi trẻ đi tiêu ra phân lỏng như nước trên 3 lần một ngày thì được coi là tiêu chảy. Là một bệnh thông thường, trẻ bị tiêu chảy có thể do nhiễm virut gây bệnh đường ruột, do nhiễm ký sinh trùng hoặc vi khuẩn, do ăn phải thức ăn bị ôi thiu…

Nếu bị tiêu chảy kéo dài dẫn đến mất nước, mất điện giải trầm trọng có thể dẫn tới tử vong nếu không được bù nước, bù điện giải kịp thời. Do đó, điều quan trọng nhất khi trẻ bị tiêu chảy là phải bù điện giải cho trẻ, tốt nhất bằng nước oresol và phải tuân thủ hướng dẫn pha oresol, cho trẻ uống đúng cách, uống từng ít một, uống liên tục và rải rác trong ngày. Còn nếu trẻ diễn tiến bệnh nặng hơn, tốt nhất hãy đưa trẻ đến bệnh viện.

Bụng căng trướng, ợ hơi, chán ăn: Trẻ bị rối loạn tiêu hóa thường có triệu chứng đầy bụng, trướng hơi. Bụng trẻ có dấu hiệu căng to và ợ hơi liên tục. Vì đầy hơi nên trẻ đánh hơi nhiều hơn, ngoài ra còn có biểu hiện miệng hôi.

Khi bị rối loạn tiêu hóa trẻ thường kém ăn, lười ăn do hệ tiêu hóa hoạt động kém hiệu quả nên khả năng hấp thu và tiêu hóa kém. Nhiều trẻ chỉ uống sữa và không chịu ăn cháo, cơm.

Rối loạn tiêu hóa do loạn khuẩn đường ruột: Đây là nguyên nhân hay gặp ở trẻ em do sức đề kháng còn yếu, hệ vi sinh có lợi đường ruột chưa đủ mạnh để tạo thành hàng rào bảo vệ cho cơ thể. Trẻ thường bị rối loạn tiêu hóa sau khi uống sữa, ăn các thức ăn không đảm bảo vệ sinh hoặc sau khi bé bị viêm đường hô hấp với các triệu chứng như sổ mũi, ho, có đờm nhiều. 

Dịch đờm có chứa nhiều vi khuẩn, khi trẻ nuốt vào đường tiêu hóa, đặc biệt với những trẻ hệ vi sinh vật có lợi còn yếu thì rất dễ dẫn đến tình trạng rối loạn tiêu hóa. Biểu hiện thường gặp là trẻ tiêu chảy nhiều lần bất thường, phân thường kèm theo nhầy. Trường hợp nặng trẻ có thể đau bụng, sốt, phân có lẫn máu.

Tình trạng loạn khuẩn đường ruột cũng thường gặp sau khi trẻ dùng kháng sinh liều cao và kéo dài để trị các bệnh viêm họng, viêm amidan, viêm phổi… Khi đó kháng sinh tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh đồng thời tiêu diệt luôn cả vi khuẩn có lợi, dẫn đến mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Tình trạng suy dinh dưỡng, ăn uống không hợp lý, thay đổi thời tiết cũng có thể gây ra loạn khuẩn đường ruột ở trẻ nhỏ. Trường hợp loạn khuẩn đường ruột nặng, không được điều trị đúng, điều trị sớm, trẻ có thể bị mất nước, rối loạn điện giải, kiệt sức và suy dinh dưỡng.

Lời khuyên của thầy thuốc

Khi trẻ mắc các rối loạn tiêu hóa, cần cho trẻ ăn từ từ ít một. Tạo không khí vui vẻ để trẻ ăn ngon miệng. Khi trẻ không muốn ăn không nên ép, trẻ sẽ sợ. Trẻ nôn trớ nhiều có thể gây mất nước, mất điện giải như mất natri, clo và mệt mỏi. Cha mẹ cần theo dõi và đưa con tới bệnh viện nếu nôn nhiều kèm theo sốt mệt mỏi; nôn ói kèm theo co giật hoặc ngủ li bì; nôn ói nhiều lần trong 6 giờ…

Nôn trớ cấp tính kèm theo sốt thì cần chú ý tới các bệnh đường tiêu hóa như nhiễm trùng dạ dày, ruột, ngộ độc thức ăn; viêm mũi, tai, viêm màng não… Trẻ bị tiêu chảy thì cần bổ sung oresol đúng cách. Cần đưa trẻ đi khám bệnh ngay khi bệnh kéo dài dai dẳng. Không tự ý cho trẻ dùng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

Ngoài ra cha mẹ có thể cho trẻ sử dụng thêm các sản phẩm men vi sinh giúp cân bằng lại hệ vi sinh vật đường ruột cho trẻ. Đây chính là biện pháp đang được áp dụng phần lớn cho trẻ gặp các vấn đề về đường tiêu hóa do đặc tính an toàn đối với người sử dụng.