Rối loạn tiêu hóa ở trẻ thường kéo dài với biểu hiện tiêu chảy, táo bón.. khiến trẻ chán ăn, sụt cân thậm chí dẫn đến suy dinh dưỡng. Để trẻ sau khi bị rối loạn tiêu hóa có thể phục hồi sức khỏe và thể chất thì dinh dưỡng là điều được cha mẹ quan tâm hàng đầu.

Vậy cho trẻ ăn gì, thực phẩm nào tốt, thực phẩm nào cần sau khi rối loạn tiêu hóa... chính là điều nhiều cha mẹ thật sự trăn trở. Sau đây là chia sẻ giúp cha mẹ có thêm giải pháp để sử dụng đúng các loại thực phẩm có lợi cho hệ tiêu hóa sẽ giúp bé nhanh chóng cải thiện tình trạng bệnh.

1. Nguyên nhân gây rối loạn tiêu hoá ở trẻ

Trẻ nhỏ là những đối tượng rất dễ bị rối loạn tiêu hóa

Theo số liệu của Viện Dinh dưỡng quốc gia, hơn 47% trẻ có biểu hiện rối loạn tiêu hóa trong tổng số trẻ tới tư vấn và khám bệnh tại đây. Còn theo thống kê tại Bệnh viện Nhi Trung Ương Hà Nội, tỷ lệ này lên tới 59% ở trẻ dưới 12 tháng tuổi và 40% ở trẻ từ 1 – 2 tuổi. Vậy đâu là nguyên nhân khiến trẻ dễ bị rối loạn tiêu hoá như vậy?

- Sức đề kháng yếu: Hệ miễn dịch của bé còn non nớt, hệ vi sinh vật có lợi ở đường ruột chưa đủ mạnh để tạo thành hàng rào bảo vệ cơ thể nên trẻ dễ bị vi khuẩn gây bệnh tấn công, dẫn đến các triệu chứng rối loạn tiêu hóa.

- Chế độ dinh dưỡng không hợp lý: chế độ ăn chứa quá nhiều đạm, đường, dầu mỡ,…, các loại thức ăn khó tiêu như ngô, sắn,… hay cho trẻ ăn quá no, quá nhiều khiến trẻ bị rối loạn tiêu hoá do không thể hấp thụ được hết tất cả thức ăn bởi hệ tiêu hóa của trẻ vẫn chưa hoàn thiện. 

- Sử dụng thuốc kháng sinh: Kháng sinh không chỉ tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh mà còn làm chết cả các vi khuẩn có lợi đường ruột, vi khuẩn có hại tăng sinh và tấn công khiến trẻ bị rối loạn tiêu hóa với các triệu chứng như tiêu chảy, táo bón, phân sống,…

Ngoài những nguyên nhân phổ biến trên còn một vài nguyên nhân ít gặp hơn như trẻ vô tình bị ngộ độc thức ăn, môi trường sống chưa đảm bảo vệ sinh,…. cũng khiến trẻ dễ bị rối loạn tiêu hóa, các mẹ cũng cần phải lưu ý nhé.

2. Thực phẩm bổ sung khi trẻ bị rối loạn tiêu hoá

Sữa mẹ

Sữa mẹ rất tốt cho trẻ bị rối loạn tiêu hóa

Giai đoạn từ 0-6 tháng tuổi, sữa mẹ là sự lựa chọn tốt nhất cho trẻ bị rối loạn tiêu hóa. Sữa mẹ không những cung cấp chất lỏng giúp bé ngăn ngừa mất nước khi bị tiêu chảy, làm mềm phân cho trẻ bị táo bón mà còn bổ sung các dưỡng chất và kháng thể giúp chống lại vi khuẩn gây hại trong đường ruột.

Khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa, mẹ nên tăng cữ bú hàng ngày và không nên cho bé bú quá no, bé sẽ rất dễ bị nôn ói do đường tiêu hoá đang gặp vấn đề.

Khoai lang

Khoai lang giàu vitamin và hàm lượng carbohydrate có khả năng kích thích tiêu hóa, ngăn chặn sự phát triển của các gốc tự do và làm lành các tổn thương viêm loét trong dạ dày cũng như ruột của trẻ. 

Các mẹ có thể cho bé ăn khoai lang nghiền hoặc thêm khoai vào canh, cháo cho bé dùng mỗi tuần 3 – 4 lần.

Chuối

Chuối giúp bổ sung chất điện giải khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa

Chuối vừa bổ sung pectin ngăn ngừa táo bón lại có khả năng cung cấp hàm lượng kali dồi dào bù đắp lại lượng chất điện giải đã mất trong quá trình bé bị nôn ói và tiêu chảy.

Chưa hết, chuối còn chứa nhiều đường tự nhiên giúp trẻ bị rối loạn tiêu hóa bớt mệt mỏi, có nhiều năng lượng để hoạt động.

Cà rốt

Cà rốt giàu beta-caroten, vitamin C, kali, sắt, mangan, canxi, pectin và các chất chống oxy hóa. Những chất này không chỉ giúp giảm táo bón, tiêu chảy, cung cấp chất điện giải mà còn tham gia vào quá trình xây dựng, hoàn thiện hệ miễn dịch của trẻ.

Táo

Lượng chất xơ dồi dào trong táo đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định hoạt động của hệ tiêu hóa, tạo điều kiện để các vi sinh vật có lợi trong đường ruột phát triển.

Khi cho trẻ ăn loại trái cây này, các mẹ chú ý nên nấu chín táo dưới dạng sốt hoặc làm món bánh táo yến mạch để bé dễ tiêu hóa và được cung cấp nguồn năng lượng dồi dào hơn nhé.

Gạo trắng

Trẻ bị rối loạn tiêu hóa có biểu hiện tiêu chảy thì mẹ nên cho bé ăn các món từ gạo trắng, giúp bé chắc bụng mà lại rất dễ tiêu hóa và còn giúp hấp thụ bớt chất lỏng trong đường ruột, qua đó làm giảm tiêu chảy.

Tùy theo độ tuổi của bé mà bạn có thể dùng gạo nấu cơm, cháo hay lấy nước cơm cho con uống cũng rất tốt.

Bánh mì nướng

Ăn bánh mì nướng có thể hữu ích cho các bé bị tiêu chảy do rối loạn tiêu hóa. Nó hoạt động bằng cách cung cấp nhiều tinh bột làm chậm lại quá trình tiêu hóa thức ăn trong dạ dày, đồng thời đảm bảo nguồn năng lượng cần thiết cho trẻ hoạt động.

Rau củ 

Trong thực đơn hàng ngày của trẻ bị rối loạn tiêu hóa không thể thiếu rau củ. Đây là nguồn bổ sung chất xơ, vitamin và khoáng chất cho hệ tiêu hóa của trẻ phát triển khỏe mạnh.

Rau củ là thực phẩm không thể thiếu khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa

Nếu bé bị đau bụng tiêu chảy thì nên tăng cường thêm rau ngót, nấm, rau sam, giá đỗ, cà rốt. Ngược lại hãy cho trẻ ăn rau đay, mồng tơi, củ cải, rau diếp cá, rau má, bí đỏ nếu con bạn đang gặp khó khăn trong việc đi tiêu.

Thịt gà

Thịt gà chứa nhiều đạm nhưng lại có ít chất béo bão hòa. Thêm vào đó, các thành phần enzym trong dạ dày còn giúp xoa dịu cảm giác khó chịu trong dạ dày của bé. Khi được nấu chín, thịt gà sẽ trở thành thực phẩm dễ tiêu, có giá trị dinh dưỡng cao cho trẻ.

Gừng

Gừng có thể hữu ích cho trẻ bị rối loạn tiêu hóa bởi thực phẩm này chứa chất kháng viêm, chống khuẩn, kích thích tiêu hóa. Nó cũng giúp làm giảm các triệu chứng khó chịu do rối loạn tiêu hóa gây ra như đầy bụng khó tiêu, buồn nôn, đau bụng.

Ngũ cốc nguyên hạt

Đây là nguồn cung cấp chất đạm thực vật và chất xơ dồi dào, dễ tiêu. Ngoài ra tinh dầu từ các loại hạt còn giúp thúc đẩy hoạt động của hệ tiêu hóa.

Vì vậy, các mẹ không nên bỏ qua yến mạch, bắp, vừng, hạt sen… khi chế biến thức ăn cho trẻ bị rối loạn tiêu hóa.

Sản phẩm có chứa men vi sinh

Theo các bác sĩ chuyên khoa Nhi, ngoài việc bổ sung nguồn thực phẩm có lợi cho trẻ, cha mẹ có thể cho trẻ sử dụng thêm các sản phẩm men vi sinh chứa nhiều lợi khuẩn giúp cân bằng lại hệ vi sinh vật đường ruột. Biện pháp này rất an toàn, mang lại hiệu quả hỗ trợ nhanh nên được khuyên dùng cho phần lớn trẻ bị rối loạn tiêu hóa. Có thể cho trẻ ăn sữa chua, các thực phẩm lên men như bơ, phomai...

Con trai tôi 2 tuổi, cân nặng 10kg, cao 80cm nhưng cháu rất lười ăn và hay bị rối loạn tiêu hóa, táo bón xen kẽ tiêu chảy, đi ngoài lúc lỏng lúc đặc, phân sống lổn nhổn. Xin bác sĩ cho biết làm thế nào để cháu hết rối loạn tiêu hóa và không bị suy dinh dưỡng?

Nguyễn Thị Hạnh (Bắc Ninh)

Bác sĩ trả lời:

Theo chuẩn tăng trưởng của Tổ chức Y tế Thế giới thì con bạn đang bị suy dinh dưỡng thấp còi và có nguy cơ suy dinh dưỡng nhẹ cân. Nguyên nhân do bé biếng ăn và hay bị rối loạn tiêu hóa. 

Rối loạn tiêu hóa kéo dài làm cho các tuyến tiêu hóa giảm bài tiết các men tiêu hóa và gây rối loạn hệ vi khuẩn đường ruột nên ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa hấp thu các chất dinh dưỡng, giảm thèm ăn. 

Để cải thiện tình trạng rối loạn tiêu hóa và giúp cho bé bắt kịp đà tăng trưởng thì trước tiên bạn cần điều chỉnh chế độ ăn. Cho bé ăn nhiều bữa hơn bình thường, số lượng ít rồi tăng dần lên. Bạn có thể cho bé ăn 5-6 bữa/ngày gồm 3 bữa cháo hoặc thay 1 bữa cháo bằng 1 bữa súp, mỗi bữa khoảng từ 200ml rồi tăng dần lên 200-300ml và 2 bữa sữa bò có ít lactose hoặc sữa đậu nành - ăn thêm sữa chua và quả chín. 

Bổ sung vi chất dinh dưỡng vitamin A, D, kẽm, canxi... để tăng cường miễn dịch và tăng trưởng chiều cao. Cho bé uống thêm men vi sinh để tái tạo cân bằng hệ vi sinh đường ruột, cải thiện tình trạng tiêu chảy và táo bón đồng thời giúp trẻ ăn ngon miệng. 

Tùy theo tình trạng thiếu men tiêu hóa chất dinh dưỡng nào (qua xét nghiệm cặn dư phân, PH phân) để sử dụng cho phù hợp. Bạn nên lưu ý chỉ nên cho bé uống men tiêu hóa từng đợt 1-2 tuần, nếu dùng kéo dài sẽ ức chế các tuyến tiêu hóa bài tiết và làm cho cơ thể luôn phụ thuộc vào men tiêu hóa.

PGS.BS. Đào Ngọc Diễn